Pagoda: co to jest i gdzie jej szukać?
Pagoda to fascynująca, wielokondygnacyjna wieża, będąca charakterystycznym elementem buddyjskiej architektury sakralnej na Dalekim Wschodzie. Chociaż pierwotnie kojarzona głównie z Chinami, Koreą, Nepalem i Japonią, jej wpływy i formy można odnaleźć również w innych zakątkach świata, choćby w postaci miniaturowych wersji w europejskich ogrodach. Głównym celem budowy pagody było i nadal jest przechowywanie cennych relikwii, co czyni ją miejscem o głębokim znaczeniu duchowym. Warto podkreślić, że nazwa „pagoda” sama w sobie ma interesującą etymologię, wywodząc się od portugalskiego słowa „pagode” lub sanskryckiego „bhagavat”, co oznacza „boski” lub „szczęśliwy”, co dodatkowo podkreśla jej sakralny charakter.
Pochodzenie pagody – od stupy do wieży
Historia pagody jest nierozerwalnie związana z ewolucją buddyjskiej architektury. Jej funkcjonalne korzenie tkwią w indyjskiej stupie – kopulastej budowli, która pierwotnie służyła do przechowywania prochów Buddy i jego uczniów. Kiedy buddyzm rozprzestrzenił się na Wschód, idee stupy ewoluowały, adaptując się do lokalnych tradycji architektonicznych. W Chinach, gdzie istniały już wysokie wieże obserwacyjne, stupy zaczęły przyjmować formę bardziej pionowych konstrukcji. Stopniowo, pod wpływem chińskiej estetyki i potrzeb, stupa przekształciła się w wielokondygnacyjną wieżę, która stała się znana jako pagoda. Ta architektoniczna transformacja pozwoliła na lepsze wyeksponowanie relikwii i symboliczne oddanie drogi do oświecenia.
Symbolika i znaczenie pagody w buddyzmie
Pagody w buddyzmie to znacznie więcej niż tylko budowle. Są one żywymi symbolami ścieżki do zwiększonej świadomości, mądrości, pokoju i harmonii. Każde piętro pagody często symbolizuje kolejne sfery niebiańskie, a cała konstrukcja odzwierciedla drogę, jaką podąża buddysta w dążeniu do duchowego rozwoju. W Japonii, gdzie tradycyjne pagody często posiadają nieparzystą liczbę kondygnacji, każde piętro może symbolizować jeden z pięciu żywiołów: ziemię, wodę, ogień, wiatr i pustkę (niebo). Ta wielowymiarowa symbolika sprawia, że pagoda jest nie tylko miejscem kultu, ale także potężnym narzędziem medytacyjnym i przypomnieniem o fundamentalnych zasadach buddyzmu.
Architektura i budowa pagody
Materiały i konstrukcja – od drewna po porcelanę
Tradycyjna budowa pagody to złożony proces, wykorzystujący różnorodne materiały i techniki konstrukcyjne, które ewoluowały na przestrzeni wieków i w zależności od regionu. W Chinach dominują zazwyczaj murowane pagody, zbudowane z cegły lub kamienia, co zapewnia im trwałość i odporność na warunki atmosferyczne. Natomiast w Japonii częściej spotyka się drewniane pagody, które dzięki precyzyjnemu rzemiosłu i specjalnym technikom budowlanym potrafią przetrwać wieki, nawet w rejonach narażonych na trzęsienia ziemi. Oprócz drewna, cegły i kamienia, w historii budowano je także z bardziej egzotycznych materiałów, takich jak brąz, żelazo, a nawet porcelana, co świadczy o kunszcie i innowacyjności dawnych architektów. Nierzadko pagody były również bogato zdobione złoceniami, misternymi rzeźbami, barwną polichromią czy laką, dodając im blasku i duchowego wymiaru.
Liczba kondygnacji – symbolika nieparzystych pięter
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech architektonicznych pagody jest jej wielokondygnacyjność, przy czym liczba pięter jest zawsze nieparzysta. Ta zasada nie jest przypadkowa – nieparzyste liczby w wielu kulturach, w tym w buddyzmie, są uważane za szczęśliwe i symbolizujące doskonałość lub jedność. W Japonii najczęściej spotykamy pagody trzy- lub pięciokondygnacyjne, choć historycznie budowano również bardziej rozbudowane konstrukcje siedmio- i dziewięciokondygnacyjne. Każde kolejne piętro pagody symbolizuje kolejne etapy duchowej podróży lub poszczególne sfery niebiańskie, prowadząc wiernych ku wyższemu zrozumieniu i oświeceniu.
Słynne pagody na świecie
Wielka Pagoda Dzikich Gęsi w Xi’an – historia i ciekawostki
Wielka Pagoda Dzikich Gęsi, położona w chińskim mieście Xi’an, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych i historycznie znaczących przykładów buddyjskiej architektury na świecie. Zbudowana w VII wieku dynastii Tang, pierwotnie posiadała pięć kondygnacji, jednak z czasem była wielokrotnie rozbudowywana, osiągając docelowo dziesięć pięter. Obecnie pagoda liczy siedem kondygnacji i wznosi się na wysokość 64 metrów. Jej historia jest niezwykła – przetrwała liczne trzęsienia ziemi, wojny i zmiany polityczne, w tym rewolucję kulturalną, co świadczy o jej niezwykłej wytrzymałości i znaczeniu jako zabytku kultury chińskiej. W 2014 roku Wielka Pagoda Dzikich Gęsi została doceniona międzynarodowo i wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co podkreśla jej uniwersalną wartość. Powstanie pagody wiąże się z mnichem Xuanzangiem, który przetransportował z Indii do Chin liczne buddyjskie sutry, a pagoda miała służyć do ich przechowywania i tłumaczenia.
Pagody w polskich ogrodach – miniaturowe cuda
W XIX wieku, wraz z rosnącą fascynacją kulturą Dalekiego Wschodu w Europie, motywy azjatyckie zaczęły pojawiać się w architekturze ogrodowej. Nie ominęło to również Polski. W polskich ogrodach, często inspirowanych stylem japońskim lub chińskim, można spotkać miniaturowe pagody. Zazwyczaj są one wykonane z kamienia i pełnią przede wszystkim funkcję dekoracyjną, dodając ogrodowi egzotycznego charakteru i spokoju. W architekturze wnętrz i ogrodów inspirowanych zasadami feng shui, pagody są postrzegane jako źródło energii i rewitalizacji, mające pozytywny wpływ na otoczenie, w tym na biznes i perspektywy pracy. Choć nie mają one pierwotnego, sakralnego przeznaczenia, stanowią piękne nawiązanie do bogatej tradycji Dalekiego Wschodu.
Pagoda w kulturze i sztuce
Pagoda, jako niezwykle charakterystyczna i estetyczna budowla, od wieków przenika do kultury i sztuki, inspirując twórców na całym świecie. Jej unikalna architektura, z charakterystycznymi, często podgiętymi ku górze narożnikami dachów, stała się ikoną azjatyckiego krajobrazu. W sztuce, pagody pojawiają się na malowidłach, grafikach, rzeźbach, a także w literaturze, gdzie często symbolizują duchowość, mądrość, długowieczność czy podróż do innego świata. W XIX wieku, wraz z fascynacją Zachodu kulturą Dalekiego Wschodu, motywy pagód zaczęły pojawiać się w europejskiej architekturze ogrodowej, stanowiąc egzotyczny element krajobrazu. W kontekście feng shui, pagody są postrzegane jako akumulatory pozytywnej energii, mające przyciągać pomyślność i harmonię do otoczenia. Nawet w bardziej współczesnych formach sztuki, takich jak film czy gry wideo, pagoda często pojawia się jako symbol tajemniczości, siły lub miejsca o szczególnym znaczeniu duchowym.
Dodaj komentarz